Ζωσιμάδες και Κοραής

Μεγάλο ποσό διοχετεύτηκε για την έκδοση της «Ελληνικής Βιβλιοθήκης» του Αδαμάντιου Κοραή. Οι στενές σχέσεις φιλίας του Κοραή με τους Ζωσιμάδες και προπαντός με  τον Μιχαήλ, ανάγονται το 1803, χρόνο που ο Κοραής εκφωνεί στο Παρίσι, ενώπιων της Επιστημονικής Εταιρείας των Ανθρωποτηρητώντων (Société des Οbservateurs de l’homme), το «Υπόμνημα περί της παρούσης  καταστάσεως και του πολιτισμού της Ελλάδος» (Mémoire sur l’ état actuel de la civilisation dans la Grèce, Lu à la Société des Observateurs de l’ homme, le 16 Nivôse, an XI (6 Janvier 1803). Par Coray, Docteur en Médecine, et Membre de ladite Société). Το «Υπόμνημα» θεωρήθηκε από τους σύγχρονους και τους μεταγενέστερους μια φλογερή συνηγορία για το ελληνικό γένος, μια φιλοσοφική έρευνα και ερμηνεία “των εθνικών και πολιτικών περιπετειών του Ελληνικού γένους». Επίσης, ο Κοραής προσπάθησε να δείξει ότι το ελληνικό γένος παρουσίαζε ήδη αρκετά σημεία πού εγγυούνταν τη μελλοντική του Αναγέννηση. Η πρώτη έκδοση δεν πουλήθηκε, αλλά μοιράστηκε στους φίλους του Κοραή και στο περιβάλλον του Ζωσιμά και του Σπανιολάκη.

Στη σειρά «Ελληνική Βιβλιοθήκη», ο Κοραής θα κυκλοφορήσει, έως και το 1827,  συλλογή αρχαίων κειμένων, τα οποία προλογίζει, εκθέτοντας τις απόψεις του για την Ελληνική παιδεία και γλώσσα και υποστηρίζοντας, με έμφαση, την ανάγκη για μετακένωση των ευρωπαϊκών ιδεών στα ελληνόφωνα σχολεία, με τη χρήση μιας λόγιας δημοτικής γλώσσας για τη διευκόλυνση της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Ζωσιμάδες, οι Μεγάλοι Ευεργέτες.

Στη Μόσχα, όπου διαβιούσε λιτό βίο, ο Ζώης Ζωσιμάς, κατέθεσε στο Αυτοκρατορικό Ορφανοτροφείο  20.000 ρούβλια για μισθό του δασκάλου της Ελληνικής γλώσσας και φρόντιζε για τη δωρεάν διανομή βιβλίων στους μαθητές. Παρόμοιες ήταν και οι δωρεές του  στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοβ της Μόσχας, στην Αυτοκρατορική Εταιρεία των Φυσικών, στην Πρακτικο-Εμπορική Ακαδημία, στο Γραικικό Μοναστήρι και στο Γυμνάσιο Μόσχας, ιδιαίτερα για τη σύσταση νέας τάξης, στην οποία θα παραδίδονταν τα ελληνικά. Χρηματοδότησε επίσης, την Ιατροχειρουργική Ακαδημία της Μόσχας, με όρο τη διατήρηση ενός Έλληνα δασκάλου εκεί. Για τις προσφορές του μάλιστα στην «Ιατρική και Χειρουργική Ακαδημία και το Πανεπιστήμιο της Μόσχας», ο Ζώης τιμήθηκε με τα παράσημα της Αγίας Άννας 2ου βαθμού και του Αγίου Βλαδίμηρου 4ου βαθμού.

Στη Νίζνα, ίδρυσαν ευαγές ίδρυμα για περίθαλψη ασθενών και απόρων μελών της Ελληνικής Κοινότητας, την Ελληνική Σχολή την εποχή του Αυτοκράτορα Αλεξάνδρου Α’, τον Ι. Ν. Αγ. Κωνσταντίνου και το Γραικικό Κοιμητήριο, στο οποίο και αναπαύονται.

Στην Ελλάδα, διέθεσαν υπέρογκα ποσά για τη χρηματοδότηση του Αγώνα της Ανεξαρτησίας αν και δεν έζησαν για να δουν την ιδιαίτερη πατρίδα τους ελεύθερη.  Γενναίες ήταν και οι χορηγίες για τα ορφανά τέκνα, των πεσόντων υπέρ της πατρίδος, αλλά και για όσους ταλαιπωρούσε η ανέχεια των καιρών.

 Λόγω της στενής σχέσης τους με τον Ιωάννη Καποδίστρια, με την ανάληψη των καθηκόντων του, στηρίζουν το κυβερνητικό του έργο,  ιδιαίτερα στην επέκταση της στοιχειώδους μόρφωσης, μέσω των αλληλοδιδακτικών σχολείων, με την αποστολή βιβλίων και με χορηγίες σημαντικές στην εμψύχωση της Παιδείας στο Ελληνικό Έθνος.

Προσφέρουν χρηματικά ποσά και δωρεές βιβλίων στην Πατμιάδα Σχολή, στη Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, Κρήτης, Κέρκυρας και στο Φιλολογικό Γυμνάσιο Σμύρνης.  «Τα υπό των αοιδίμων Ζωσιμάδων δωρηθέντα βιβλία» χρησιμοποιήθηκαν ως πυρήνας της Εθνικής Βιβλιοθήκης των Αθηνών, αλλά και της Καθολικής Μονής Παναγίας Τενέδου, στην Κέρκυρα, της μετέπειτα μεγάλης βιβλιοθήκης της Ιονίου Ακαδημίας.

Στο ελεύθερο Ελληνικό Κράτος διέθεσαν τη συλλογή των περί των 18.000 νομισμάτων τους, η οποία αποτέλεσε τον βασικό πυρήνα του Νομισματικού Μουσείου Αθηνών.

Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος ιδρύθηκε στις 30 Μαρτίου 1841 με κεφάλαιο 5.000.000 δραχμές διαιρούμενο σε 5.000 μετοχές των χιλίων δραχμών. Από τις μετοχές αυτές 1.000 θα αγόραζε το κράτος. Στους πρώτους μετόχους της Εθνικής Τράπεζας συγκαταλέγονταν και ο Νικόλαος Ζωσιμάς, με 500 μετοχές του νεοσύστατου πιστωτικού ιδρύματος. Η φιλία των Ζωσιμάδων με τον πρώτο Διοικητή της Τράπεζας Γεώργιο Σταύρου υπήρξε μακροχρόνια και στενή και λόγω και της συγγένειας με τον πατέρα του Γ. Σταύρου, Ιωάννη ή Τσαπαλάμο.

Στα Ιωάννινα διέθεσαν υπέρογκα ποσά και κατά τη διάρκεια της ζωής τους και μετά το θάνατό τους. Με τη Διαθήκη του, ο τελευταίος Ζωσιμάς, ο Νικόλαος, διέθεσε όλη την περιουσία της Αυταδελφότητας για ευεργεσίες.

Μερίμνησαν για τη λειτουργία και «τας αναγκαίας χρείας των ασθενούντων» του Κοινού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, που είχε ιδρύσει ο συμπατριώτης τους ευεργέτης Γεώργιος Χατζηκώστας.

Στήριξαν την ανακαίνιση, τον καλλωπισμό, αλλά και τα λειτουργικά έξοδα των εκκλησιών των Ιωαννίνων (Αγ. Αθανάσιος (Μητρόπολη), Αγ. Νικόλαος, Κοιμήσης Θεοτόκου (Αρχιμανδρειό), Αγ. Μαρίνα και Περίβλεπτος).

Φρόντισαν για τους φυλακισμένους από χρέος, πτωχούς και δυστυχείς ανθρώπους, για την προίκα φτωχών και ορφανών κοριτσιών και ίδρυσαν «Πτωχοδοχείον» (Γηροκομείο), για είκοσι ή τριάντα ανθρώπους πτωχούς, γέροντες και γερόντισσες «αδυνάτους και πηρομελείς (σακάτικους)».

Ξεχωριστή θέση κατέχει η συμετοχή τους στο Γιαννιώτικο Διαφωτισμό, με την εμπλοκή τους στα εκπαιδευτικά της πόλης των Γραμμάτων που οδήγησε στο φαινόμενο της Ζωσιμαίας Σχολής.